SkÂąd siĂŞ bierze tradycja grudniowego ÂświĂŞtowania?

G³ównie z nieba, czyli z tego co mo¿emy na tym niebie zaobserwowaÌ.

Pierwsze zjawisko zwi¹zane ze S³oncem to przesilenie zimowe. Przesilenie zimowe na pó³kuli pó³nocnej jest dniem, w którym S³oùce znajduje siê w zenicie w najdalej na po³udnie wysuniêtej szerokoœci geograficznej. Przypada na dni 21-22 grudnia. Na pocz¹tku naszej ery przesilenie wypada³o 25 grudnia wg kalendarza juliaùskiego.

Jest to najkrótszy dzieù w roku i najd³u¿sza noc w roku. Nastêpne dni s¹ ju¿ d³u¿sze, a noce krótsze, co niejako buduje poczucie pocz¹tku jakiegoœ nowego czasu, przezwyciê¿enie ciemnoœci i kie³kowanie nowego cyklu ¿ycia. Wi¹¿e siê ten dzieù z powrotem ciep³a i S³oùca, niejako z odrodzeniem, z narodzinami.

Mniej wiêcej w tym samym czasie pojawia siê na niebie drugie ciekawe zjawisko. To Syriusz i pod±¿aj±cy za nim Pas Oriona. Ka¿dy z nas mo¿e go³ym okiem dostrzec t± gwiezdn± historiê, wystarczy po zmierzchu skierowaæ swoje oczy na wschód i wszystko jasne. Co widzimy? Najja¶niejsza gwiazda na wschodzie to Syriusz, który 24 grudnia le¿y w jednej linii z trzema jasnymi gwiazdami z Pasa Oriona. Te 3 gwiazdy nazywane s± od tysiêcy lat: TRZEJ KRÓLOWIE. Trzej Królowie i Syriusz wskazuj± miejsce wschodu S³oñca 25 grudnia. Wygl±da to tak, jakby Trzej Królowie pod±¿ali za gwiazd± na wschodzie, aby odnale¼æ miejsce wschodu - Narodzin S³oñca. Pojawiaj±ca siê w wielu wierzeniach (w tym w Chrze¶cijañstwie) sekwencja narodzin wielkiego proroka jest tylko uosobieniem tego co mo¿na zobaczyæ na niebie.

Dlatego teÂż w wiĂŞkszoÂści kultur juÂż od czasĂłw kamienia Âłupanego ten czas byÂł okazjÂą do ÂświĂŞtowania "odradzania siĂŞ SÂłoĂąca", „narodzin SÂłoĂąca”, zwyciĂŞstwa ÂświatÂła nad ciemnoÂściÂą. Z ostatnimi dniami grudnia zwiÂązane byÂły ÂświĂŞta radosne, przyjacielskie, celebrujÂące narodziny nowego.

Grudniowe ÂświĂŞta

W staroÂżytnym Rzymie obchodzono Saturnalia

ÂŚwiĂŞta te byÂły bardzo popularne w czasach, gdy budowaÂły siĂŞ podstawy ChrzeÂścijaĂąstwa. StÂąd kilka zapoÂżyczeĂą.

Saturnalia byÂły jednym z waÂżniejszych ÂświÂąt rzymskich. ByÂły to uroczystoÂści na czeœÌ Saturna, rzymskiego boga rolnictwa, utoÂżsamionego póŸniej z greckim Kronosem. Oddawano teÂż wtedy czeœÌ jego Âżonie Ops – bogini dostatku. Obchodzono je w grudniu (17-19 grudnia, w czasach cesarstwa - 17-23 grudnia), trwaÂło 3-5 dni. ByÂło to wielkie ÂświĂŞto radoÂści i pojednania.

Obchody SaturnaliĂłw dzieliÂły siĂŞ na czêœÌ paĂąstwowÂą oraz nieoficjalnÂą. Podczas tej pierwszej skÂładano ofiary Saturnowi, a z jego posÂągu zdejmowano sznury wi¹¿¹ce go przez resztĂŞ roku. W pobliÂżu ÂświÂątyni odbywaÂła siĂŞ teÂż rytualna uczta (lectisternium), w ktĂłrej uczestniczyÂł jakiÂś wizerunek boga (mĂłgÂł to byĂŚ posÂąg, ale teÂż przebrany kapÂłan z atrybutami Saturna). Uczestnicy uroczystoÂści wznosili okrzyk „Io, Saturnalia!”, ktĂłrego znaczenie nie jest do koĂąca jasne. NastĂŞpnie odbywaÂł siĂŞ wielki bankiet (gry hazardowe, pijaĂąstwo, maskarady i pochody). Radosny i swobodny charakter ÂświĂŞta podkreÂślaÂł teÂż strĂłj obywateli – nie noszono oficjalnej togi, wielu ubieraÂło charakterystycznÂą czapkĂŞ wyzwoleĂąca. Podczas tego ÂświĂŞta dokonywaÂła siĂŞ zamiana rĂłl niewolnikĂłw i ich panĂłw, co miaÂło przypominaĂŚ mityczny zÂłoty wiek, gdy panowaÂł Saturn, a wszyscy ludzie byli rĂłwni.

Inny zwyczaj zwiÂązany z Saturnaliami to obdarowywanie siĂŞ prezentami. Bogaci dawali znajomym drobne przedmioty wykonane ze srebra. Tradycyjnymi podarkami wÂśrĂłd biedniejszych byÂły Âświece i gliniane figurki.

Rzymianie zwykli te¿ stroiÌ wiecznie zielone roœliny i dekorowaÌ domy girlandami i lampami. Œwi¹teczne dni by³y wolne od pracy i szko³y. Spêdzano je czêsto odwiedzaj¹c rodzinê i przyjació³. Niemal ka¿dy urz¹dza³ w te dni przyjêcia i zaprasza³ na nie znajomych.


Sol Invictus

U schy³ku Cesarstwa Rzymskiego, za panowania cesarza Aureliana powsta³ nowy kult synkretyczny, ³¹cz¹cy w sobie elementy mitraizmu, kultu El Gabala i bóstwa solarnego Sol. Obchodzone 25 grudnia, œwiêto ku czci Sol Invictus (Wyniesienie S³oùca Niezwyciê¿onego), by³o œwiêtem paùstwowym i pierwszy raz jest poœwiadczone Ÿród³owo w roku 354, za panowania cesarza Juliana Apostaty. Koœció³ pod koniec IV wieku przepisa³ w tym dniu obchodzenie œwi¹t Bo¿ego Narodzenia.

Sol Invictus by³ bógiem i uosobieniem S³oùca. Do jego atrybutów nale¿a³y m.in.: promienista aureola wokó³ g³owy lub promienista korona na g³owie, a tak¿e dysk s³oneczny.

Perski kult Mitry

Innym œwiêtem "pogaùskim" by³ perski kult Mitry, szlachetnego bóstwa s³oùca. Duch Bo¿y wnikn¹³ w cia³o dziewicy, która urodzi³a Mitrê w górskiej jaskini, wœród ubogich pasterzy. Mitra urodzi³ siê w dniu 25 grudnia. Nowo narodzonemu bogu-cz³owiekowi i jego matce z³o¿yli dary mêdrcy (magowie). Mitra, nazywany czêsto przez wyznawców Synem Bo¿ym, Odkupicielem, Dobrym Pasterzem, Zbawicielem, Mi³oœci¹, Dobrem, Dawc¹ Nieœmiertelnoœci, Pogromc¹ Z³a i Przewodnikiem. Symbolicznie wyobra¿ano go pod postaci¹ baranka lub lwa. Mitra wspomniany jest ju¿ w najstarszej z hinduskich Wed, a bogiem prawdy i zbawienia sta³ siê w perskiej religii jeszcze przed reformami Zaratusztry. Potem Mitra by³ najwa¿niejszym wœród perskich bogów (jazatów).

Jak wyglÂądaÂł ÂświĂŞto Narodzin Mitry? Tego jeszcze nie wiem, jak coÂś znajdĂŞ to dopiszĂŞ.

WÂśrĂłd ludĂłw germaĂąskich wyprawiono Yule

Za czasów kalendarza juliaùskiego przypada³o 25 grudnia, teraz (jest to œwiêto nadal kultywowane) przypada na oko³o 21 grudnia. Pocz¹tków tego œwiêta nale¿y upatrywaÌ w pradawnych obrzêdach celebruj¹cych narodziny Mitharsa, boga S³oùca czczonego na wyspach Morza Œródziemnego. W póŸniejszych wiekach œwiêto to zakorzeni³o siê na kontynencie europejskim i obros³o zdumiewaj¹c¹ mieszank¹ ludowych rytua³ów.

Palenie tej nocy œwiêtego ognia (Coel Coeth) symbolizuje odrodzenie siê S³oùca. T¹ wersjê œwiêta, któr¹ póŸniej przejê³o chrzeœcijaùstwo mianuj¹c Bo¿ym Narodzeniem, obchodzono w Irlandii do V wieku, Anglii, Szwajcarii i Austrii do VII, w Niemczech do VIII, a w krajach s³owiaùskich do IX-X wieku. Ludzie z tych wszystkich rejonów europy czcili przesilenie na ró¿ne sposoby, np. palili k³ody Yule, praktykowali magiê, odprawiali rytua³y, sk³adali ofiary, urz¹dzali uczty, nosili od domu do domu zbo¿owe laleczki, œpiewali "kolêdy", wró¿yli, co te¿ mo¿e przynieœÌ nadchodz¹ca wiosna.
Do tradycji tego ÂświĂŞta naleÂży ozdabianie drzewka. Po ÂświĂŞtach drzewko palono.


SÂłowiaĂąskie Szczodre Gody

S³owiaùska wersja Yule. Zwane tak¿e Godowe Œwiêto, Œwiêto Zimowego Stanias³oùca - pradawne œwiêto S³owian, przypadajace na okolice przesilenia zimowego. Obchodzone do dzisiaj przez wszystkie wspó³czesne grupy rodzimowiercze w Polsce (gdy¿ jest jednym z czterech g³ównych œwi¹t solarnych). Zwyciêstwo œwiat³a nad ciemnoœci¹ symbolizuje moment, w którym zaczyna przybywaÌ najkrótszego (jak dot¹d) dnia w roku, a najd³u¿szej nocy ubywaÌ. Przynosz¹c ludziom nadziejê, napawaj¹c radoœci¹ i optymizmem. Swaróg - S³oùce znów zaczyna odzyskiwaÌ panowanie nad œwiatem. Stary cykl siê zamyka - odchodzi stary rok (Stare S³oùce umiera), a nowy rozpoczyna siê - rodzi siê (lub odradza) Nowe (m³ode) S³oùce.

 Oto Gody (od "godzenia siĂŞ", ale takÂże rus. God - "czas", w psl. God - "rok". NastÂąpiÂło przeobraÂżenie terminu "gody" do dzisiejszej terminologii, w ktĂłrej sÂłowa "gody", "godowanie", "godny" oznaczajÂą bogate uczty, biesiady  i donios³¹  wspaniaÂłoœÌ. Godowe ÂŚwiĂŞto, Szczodre Gody, ÂŚwiĂŞto Zimowego StaniasÂłoĂąca, rodzinne ÂświĂŞta pomyÂślnoÂści i bogactwa. ByÂł to okres ÂświĂŞty i wolny od pracy. Szczodre wieczory sprzyjaÂły pog³êbianiu rodzinnych wiĂŞzi. SpĂŞdzano czas na wzajemnych odwiedzinach, przyjmowaniu goÂści, obdarowywaniu siĂŞ prezentami i Âśpiewaniu pieÂśni zwiÂązanych z tym okresem, czyli Koladek. Z tego ÂświĂŞta biorÂą siĂŞ rĂłwnieÂż takie elementy jak: dobĂłr skÂładnikĂłw i potraw wigilijnych, czy pozostawianie jednego miejsca wolnego przy stole. TradycjÂą tego ÂświĂŞta byÂło rozdawanie (poczÂątkowo tylko dzieciom i krewnym) upominkĂłw i tradycyjnych pierogĂłw zwanych "szczodrakami".

U S³owian przesilenie zimowe poœwiêcone by³o tak¿e duszom zmar³ych przodków. By dusze zmar³ych mog³y siê ogrzaÌ palono na cmentarzach ogniska i organizowano rytualne uczty (z którymi w póŸniejszym okresie przeniesiono siê do domostw). By³ to te¿ szczególny czas na odprawianie wró¿b mog¹cych przewidzieÌ przebieg przysz³ego roku np. pogodê i przysz³oroczne zbiory. W pewnych regionach (g³ównie na Œl¹sku) w okresie tym praktykowano zwyczaj stawiania w k¹cie izby ostatniego z¿êtego snopa ¿yta. By³ on zazwyczaj dekorowany suszonymi owocami (najczêœciej jab³kami) oraz orzechami, zaœ po œwiêcie pieczo³owicie przechowywany a¿ do wiosny. To w³aœnie z nasion pochodz¹cych z k³osów tego¿ snopa nale¿a³o bowiem rozpocz¹Ì przysz³oroczny siew.

Innym zwyczajem jest kultywowana szczegĂłlnie w poÂłudniowej Polsce (na Podhalu, PogĂłrzu, Ziemi SÂądeckiej i Krakowskiej oraz ponownie na ÂŚlÂąsku) tzw. podÂłaÂźniczka – udekorowana ga³¹Ÿ jodÂły, Âświerku lub sosny wieszana pod sufitem. Powszechne byÂło teÂż Âścielenie sÂłomy lub siana pod nakryciem stoÂłu… Wszystko to czyniono dla zapewnienia przyszÂłorocznego urodzaju.

WaÂżnym elementem pradawnych Szczodrych GodĂłw byÂło rytualne obchodzenie domĂłw z figurÂą symbolizujÂącÂą nowo narodzone (w dzieĂą przesilenia) SÂłoĂące.

 

Po tych wszystkich zdaniach i sÂłowach pojawia siĂŞ odpowiedÂź na czĂŞsto (przez ChrzeÂścijan) zadawane pytanie.

JeÂśli nie jesteÂś jednym z nas to dlaczego ÂświĂŞtujesz BoÂże Narodzenie?

ÂŚwiĂŞtujĂŞ, moÂże nie BoÂże, ale na pewno Narodzenie. ÂŚwiĂŞtujĂŞ je zgodnie z tradycjÂą. Ozdabiam drzewko, ktĂłre wiosnÂą zasadzĂŞ w ogrodzie, starannie dobieram i przyrzadzam potrawy ÂświÂąteczne, stó³ sÂłomÂą ozdabiam i jedno wolne miejsce na nim zostawiam.  Biesiadujemy przy nim radoÂśnie obdarowywujÂąc siĂŞ prezentami, dobrym sÂłowem ...... trzy dni.

Dlatego teÂż wszystkim WesoÂłych ÂŚwiÂąt ÂżyczĂŞ. A przy okazji jak bĂŞdziecie mieli okazjĂŞ 24 grudnia przebywaĂŚ nocÂą na powietrzu, popatrzcie na wschodniÂą ÂścianĂŞ nieba. Fajnie jest wiedzieĂŚ, gdzie jutro nastÂąpi wschĂłd sÂłoĂąca.
http://www.eioba.pl/a117001/tradycja_grudniowego_swietowania