KrzyÂż – symbol religijny
Opublikowano: 13.01.2010 |

Powszechnie uwaÂża siĂŞ, Âże krzyÂż jest symbolem chrzeÂścijaĂąstwa od jego poczÂątkĂłw. Jednak ÂźrĂłdÂła historyczne mĂłwiÂą o nim duÂżo wczeÂśniej.

Powszechnie uwaÂża siĂŞ, Âże krzyÂż jest symbolem chrzeÂścijaĂąstwa od jego poczÂątkĂłw. Jednak ÂźrĂłdÂła historyczne mĂłwiÂą o nim duÂżo wczeÂśniej.

ÂŚlady krzyÂża odnajdujemy juÂż w staroÂżytnym Babilonie i Asyrii w XVIII i XVII w p.n.e. ByÂł znakiem i symbolem Boga – SÂłoĂąca. ByÂł rĂłwnieÂż obecny w Egipcie ( anch ). SymbolizowaÂł miedzy innymi greckiego Dionizosa, babiloĂąskiego Bela, tyryjskiego Dumuzi, chaldejskiego Tammuza, nordyckiego Odyna ( Wodana ), rzymskiego boga przyrody Bachusa, perskiego Mitry. W Indiach i Persji symbolizowaÂł ogieĂą. Korzystali z tego symbolu rĂłwnieÂż buddyÂści, cywilizacje AztekĂłw i MajĂłw, ÂŁuÂżyczanie, Pomorzanie, Celtowie, SÂłowianie i ludy germaĂąskie.

Symbolizowa³ równowagê wszechœwiata (dwie krzy¿uj¹ce siê pod k¹tem prostym linie) w wiêkszoœci kultur zwi¹zany by³ z si³ami przyrody g³ównie ze s³oùcem, ogniem i ¿yciem. Mia³ zapewniaÌ szczêœcie, dobrobyt i przychylnoœÌ bogów.

W Cesarstwie Rzymskim Juliusz Cezar, podobnie jak w 20 roku p.n.e. Oktawian August umieÂściÂł krzyÂż na monecie ze swojÂą podobiznÂą. W czasach pierwszych chrzeÂścijan nie byÂło konkretnego, jednoznacznego symbolu, ktĂłry reprezentowaÂłby chrzeÂścijaĂąstwo. Dopiero cesarz Konstantyn Wielki (272-337) uczyniÂł znak krzyÂża, jako symbol paĂąstwowej wiary czyli chrzeÂścijaĂąstwa. Konstantyn byÂł wyznawcÂą i czcicielem boga – sÂłoĂąca. KrzyÂż od wielu lat byÂł jego symbolem. UczyniÂł krzyÂż swoim godÂłem (krzyÂż typu chiro, chryzmon, w ksztaÂłcie greckiej litery X (chi) z naÂłoÂżona literÂą P (ro)). UmieszczaÂł go na swoich monetach i sztandarach wojskowych. Konstantyn doskonale rozumiaÂł potrzebĂŞ stworzenia ideologii lub religii scalajÂącej rozpadajÂące siĂŞ imperium. UznaÂł, Âże najlepszym narzĂŞdziem w jego polityce wewnĂŞtrznej bĂŞdzie chrzeÂścijaĂąstwo. WedÂług legendy w roku 312 przed bitwÂą na moÂście mulwijskim z wojskami Maksencjusza, ukazaÂł mu siĂŞ we Âśnie krzyÂż (chryzmon), na ktĂłrym byÂło napisane In hoc signo vince (tym znakiem zwyciĂŞÂżysz). Legenda ta , zostaÂła zmyÂślona na potrzeby propagandowe przez wczesnochrzeÂścijaĂąskich intelektualistĂłw Euzebiusza i Laktancjusza, ktĂłrzy przebywali na dworze Konstantyna. MiaÂła ona rĂłwnieÂż inne, metafizyczne zadanie, mianowicie miaÂła przygotowaĂŚ elity wÂładzy oraz spoÂłeczeĂąstwo na przemyÂślanÂą decyzjĂŞ imperatora. W 313 roku wydaÂł edykt zwany mediolaĂąskim, w ktĂłrym zalegalizowaÂł chrzeÂścijaĂąstwo jako religiĂŞ paĂąstwowÂą.

Sam pozostawa³ nadal wyznawc¹ boga-s³oùce. Zwo³a³ w 325 roku w Nicei sobór, który zatwierdzi³ chrzeœcijaùstwo jako religiê paùstwow¹, a krzy¿, symbol Konstantyna, zosta³ symbolem tej religii. Zaczê³o siê masowe nawracanie Rzymian. W roku 322 n.e. egipski mnich Pachomiusz wprowadzi³ krzy¿ grecki jako symbol swoich chrzeœcijaùskich wiernych. Sobór Trullaùski w 692 roku postanowi³, ¿e oficjalnym symbolem chrzeœcijaùstwa bêdzie krzy¿ z popiersiem m³odego mê¿czyzny. Z czasem na krzy¿u umieszczono podobiznê zawieszonego cia³a Chrystusa. W 330 roku n.e. Konstantyn przeniós³ stolice imperium do miasta nazwanego na swoj¹ czeœÌ Konstantynopolem. Powsta³y w Konstantynopolu Senat, w wiêkszoœci chrzeœcijaùski, zacz¹³ walkê z pogaùskimi zwyczajami. Rozpoczê³a siê walka polityczna wykorzystuj¹ca religiê (przypomnijmy paùstwow¹) jako swoje narzêdzie. Senat rzymski, g³ównie pogaùski, kultywowa³ swoje zwyczaje zwalczane przez w³adze Konstantynopola. W sali obrad senatu rzymskiego znajdowa³a siê figurka bogini Wiktorii, a pod nim sta³ o³tarz, na którym ¿arzy³y siê wêgielki. Po wejœciu senatorowie posypywali wêgielki szczypt¹ kadzid³a, aby obrady przebiega³y pomyœlnie.

Chrzeœcijaùski biskup Mediolanu Ambro¿y maj¹c poparcie cesarza, nakaza³ wyrzuciÌ pos¹¿ek i zakaza³ stosowania tych praktyk. Decyzja ta wywo³a³a oburzenie senatorów rzymskich jako zamach na œwiêt¹ tradycjê.

Krzy¿ po soborze Nicejskim ewoluowa³. Pocz¹tkowo nie by³ symbolem œmierci Chrystusa, a jedynie symbolem zwyciêstwa, zmartwychwstania. W pierwszych wiekach chrzeœcijaùskich Chrystus musia³ zwyciê¿aÌ. Dla ludzi tamtych czasów kult mêki Chrystusa, jego poni¿enia by³ nie do pomyœlenia. Nigdy wtedy nie by³ przedstawiany w koronie cierniowej. By³ przedstawiany jako bóg s³oùce, maj¹c na g³owie promienist¹ koronê lub wieniec triumfalny. Pierwsze wizerunki ukrzy¿owanego Jezusa pochodz¹ z V i VI wieku. Do dnia dzisiejszego nie wiemy jednak, jak wygl¹da³ krzy¿ stosowany do wykonania tego brutalnego wyroku. Móg³ mieÌ kszta³t krzy¿a czteroramiennego, lub w kszta³cie litery T lub mia³ kszta³t belki, na miejscu kaŸni podci¹ganej do wbitej w ziemiê pionowej belki. Prawdopodobnie by³y ró¿ne zwyczaje i dlatego równie¿ mamy ró¿ne formy krzy¿a, jako symbolu religijnego.

Innym symbolem chrzeÂścijaĂąstwa jest symbol ryby. W Cesarstwie Rzymskim znak ryby byÂł symbolem potrawy. PrawdÂą jest, Âże ryba byÂła potrawÂą jedzonÂą na przyjĂŞciach ÂżaÂłobnych. ByÂła potrawÂą biedakĂłw oraz traktowana jako potrawa postna. Wraz z upÂływem czasu oraz ekspansjÂą kultury grackiej w imperium (modÂą na greckÂą kulturĂŞ) symbol ryby kojarzyÂł siĂŞ z chrzeÂścijaĂąstwem. Greckie sÂłowo Ichthys (ryba) jest akrostychem wyraÂżenia „Iesous Christom Theou Huios Soter” (Jezus Chrystus syn Boga, zbawca). Jednak ryba nigdy nie funkcjonowaÂła jako samodzielny symbol wyznawcĂłw Chrystusa, tak jak krzyÂż.

W koÂścioÂłach chrzeÂścijaĂąskich krzyÂż otaczany jest szczegĂłlna czciÂą, gdyÂż symbolizuje mĂŞkĂŞ Chrystusa. KoÂścioÂły protestanckie uznajÂą krzyÂż za swĂłj symbol, ale odrzucajÂą jego kult, jako narzĂŞdzie zbrodni na ktĂłrym stracono Jezusa. KrzyÂże protestanckie z wyjÂątkiem LuteraĂąskich sÂą puste (bez wizerunku cierpiÂącego Chrystusa), co ma symbolizowaĂŚ zwyciĂŞstwo Jezusa Chrystusa nad ÂśmierciÂą , zakoĂączenie dzieÂła zbawienia. ÂŚwiadkowie Jehowy caÂłkowicie odrzucajÂą symbol krzyÂża, jako symbol niechrzeÂścijaĂąski, twierdzÂąc, Âże Jezus umarÂł na palu.

Autor: Piotr Kawecki
ZdjĂŞcie: Flickr
ÂŹrĂłdÂło: iThink
http://wolne.media.pl/