Proklos czyli o szczĂŞÂściu Marinos

[MichaÂł-AnioÂł]

Marinos z Neapolis, uczeù, nastêpca w Akademii Platoùskiej i biograf Proklosa, który zadedykowa³ mu swój komentarz na temat mitu Hera w Paùstwie Platona. Na polu filozofii niczym szczególnym siê wyró¿ni³. Znany g³ównie jako autor biografii Proklosa, napisanej zapewne w roku 486.


 1. Gdy uzmysÂłowiÂłem sobie wielkoœÌ duszy i wszystkie inne zalety wspó³czesnego naszego, filozofa Proklosa, a potem zastanawiaÂłem siĂŞ, jakiego przygotowania, jakiej siÂły sÂłowa naleÂżaÂłoby wymagaĂŚ od tych, ktĂłrzy chcieliby przystÂąpiĂŚ do opisania jego Âżycia, i jak ja sam jestem bezradny na niwie literackiej, wĂłwczas dochodziÂłem do przekonania, Âże lepiej, Âżebym siĂŞ za to w ogĂłle nie braÂł, nie skakaÂł przez dó³ (jak mĂłwi przysÂłowie) i nie wystawiaÂł siĂŞ na Âżadne z niebezpieczeĂąstw, jakie niesie z sobÂą podobnego rodzaju dzieÂło. Ale gdy przykÂładaÂłem do tego innÂą miarĂŞ, gdy myÂślaÂłem sobie, Âże i w ÂświÂątyniach nie wszyscy przecieÂż przychodzÂą do oÂłtarza z jednakowymi ofiarami, Âżeby pozyskaĂŚ przychylnoœÌ bogĂłw, ktĂłrym ten oÂłtarz jest poÂświĂŞcony, ale jedni z bykami, drudzy z kozÂłami, inni jeszcze z czym innym, a jeden ukÂłada pochwalne wiersze, inni obywajÂą siĂŞ bez wszelkich wierszy, a ci, ktĂłrzy nie majÂą czego przynieœÌ, przychodzÂą jedynie z placuszkiem, a jak siĂŞ trafi, z ziarenkiem kadzidÂła, do bogĂłw zaÂś zwracajÂą siĂŞ jedynie krĂłtkÂą modlitwÂą, ale tym niemniej takÂże ich proÂśby bywajÂą wysÂłuchane – wiĂŞc gdy tak sobie pomyÂślaÂłem, to przelÂąkÂłem siĂŞ, czy aby, wedle s³ów Ibikosa, nie zamieniam czci dla bogĂłw na czeœÌ u ludzi (choĂŚ w moim przypadku nie chodzi o czeœÌ dla bogĂłw, ale dla mĂŞdrca, bo zdaje mi siĂŞ, Âże nie przystoi, bym jako jedyny spoÂśrĂłd wszystkich jego uczniĂłw zachowywaÂł milczenie, skoro zapewne bardziej niÂż komu innemu wypadaÂłoby mi w miarĂŞ swoich siÂł opowiedzieĂŚ ca³¹ prawdĂŞ o nim), choĂŚ pewnie ludzie i tak nie raczyliby okazaĂŚ mi swego uznania, bo przecieÂż pomyÂśleliby raczej, Âże zaniechaÂłem tego jedynie z lenistwa albo z jakiejÂś innej sÂłaboÂści duszy, a bynajmniej nie z odrazy do pychy. I po wszystkich tych rozwaÂżaniach postanowiÂłem jednak opisaĂŚ choĂŚby niektĂłre z niezliczonych zasÂług naszego filozofa, opowiadajÂąc o nich tylko autentycznÂą prawdĂŞ.

2. ZacznĂŞ swojÂą przemowĂŞ nie tak, jak to zwykle czyniÂą pisarze, przedstawiajÂąc wszystko w sposĂłb uporzÂądkowany, punkt po punkcie; za jej podstawĂŞ przyjmĂŞ tu myÂśl o szczĂŞÂściu czÂłowieka bÂłogosÂławionego, nic bowiem w tym przypadku nie moÂże byĂŚ bardziej wÂłaÂściwe: jestem pewien, Âże spoÂśrĂłd wysÂławianych we wszystkich czasach ludzi to on wÂłaÂśnie byÂł najszczĂŞÂśliwszy. Mam na wzglĂŞdzie nie tylko szczĂŞÂście mĂŞdrcĂłw, owÂą cnotĂŞ, ktĂłra sama jedna wystarcza do osiÂągniĂŞcia bÂłogostanu – choĂŚ i to dane byÂło mu w stopniu najwyÂższym; i nie tylko tĂŞ ÂżyciowÂą pomyÂślnoœÌ, ktĂłrÂą sÂławiÂą tak liczni – chociaÂż i tu w porĂłwnaniu z innymi ludÂźmi nie ominĂŞÂło go powodzenie i byÂł hojnie obdarowany wszystkimi tak zwanymi zewnĂŞtrznymi dobrami.; nie, mĂłwiĂŞ tu o pewnym doskonalszym szczĂŞÂściu, skÂładajÂącym siĂŞ i z jednego, i z drugiego.

3. Tak wiĂŞc przyjmiemy najpierw podziaÂł cnĂłt na naturalne, moralne i spoÂłeczne, a z drugiej strony na wyÂższe – oczyszczajÂące (kaJartikaί) i kontemplacyjne (Jewrhtikaί), nie mĂłwiÂąc o jeszcze wyÂższych, tak zwanych teurgicznych (Jeourgikaί), miejsce ich bowiem jest powyÂżej tego, co stanowi udziaÂł czÂłowieka; i przyjmujÂąc to, zaczniemy nasz wywĂłd od cnĂłt naturalnych. Wszystkich, ktĂłrzy sÂą nimi obdarzeni, cechujÂą one od urodzenia; i tak teÂż byÂło w przypadku wychwalanego tu bÂłogosÂławionego mĂŞÂża – byÂły mu one wrodzone, odznaczaÂł siĂŞ nimi od samego poczÂątku. PrzejawiaÂły siĂŞ one wyraÂźnie nawet w zewnĂŞtrznej doskonaÂłoÂści jego oblicza, podobnego jak gdyby do krĂłlewskiej purpury.

 PierwszÂą z nich byÂła najwyÂższa doskonaÂłoœÌ wszystkich zewnĂŞtrznych zmys³ów, nazywana przez nas „rozumieniem cielesnym”, w szczegĂłlnoÂści zaÂś nieskazitelnoœÌ wzroku i sÂłuchu, tych najznakomitszych naszych zmys³ów, darowanych czÂłowiekowi przez bogĂłw jako dobro Âżyciowe i dla poszukiwania mÂądroÂści. DoskonaÂłoœÌ ta utrzymywaÂła siĂŞ u niego niezmiennie przez caÂłe Âżycie.

 DrugÂą z nich stanowiÂła siÂła organizmu, odpornego na wysiÂłek i ch³ód, wytrzymujÂącego proste odÂżywianie siĂŞ, w czym Proklos wykazywaÂł niefrasobliwoœÌ, oraz owe prace, ktĂłrym oddawaÂł siĂŞ dniem i nocÂą, kiedy modliÂł siĂŞ, wertowaÂł ksi¹¿ki, pisaÂł, rozmawiaÂł z przyjació³mi, a wszystko to robiÂł z takÂą ÂżarliwoÂściÂą, jakby kaÂżde z tych zajĂŞĂŚ byÂło dla niego jedynym. Takie predyspozycje do sprawiedliwoÂści moÂżna nazwaĂŚ „mĂŞstwem cielesnym”.

 TrzeciÂą cielesnÂą cnotÂą byÂła uroda, ktĂłrÂą moÂżna porĂłwnaĂŚ z harmoniÂą duszy: byÂły wszelkie podstawy do stwierdzenia peÂłnej zbieÂżnoÂści miĂŞdzy tymi wÂłaÂściwoÂściami. W istocie, jak owÂą wÂłaÂściwoœÌ duszy upatruje siĂŞ w zgodnoÂści ró¿nych jej siÂł, tak uroda ciaÂła uwidacznia siĂŞ w szczegĂłlnej proporcjonalnoÂści wszystkich czĂŞÂści ciaÂła. A Proklos byÂł wyjÂątkowo pociÂągajÂący z wyglÂądu, i to nie tylko z racji swojej dobrej budowy, ale i z racji tego, Âże jego dusza rozkwitaÂła w ciele, jak jakieÂś Âżyciowe ÂświatÂło, roztaczajÂąc wokó³ cudowny blask, trudny do wyraÂżenia sÂłowami. ByÂł tak piĂŞkny, Âże jego wizerunek nie udawaÂł siĂŞ Âżadnemu malarzowi, i choĂŚby nie wiem jak dobre byÂły ró¿ne istniejÂące jego podobizny, to i tak jeszcze daleko im do tego, Âżeby oddaĂŚ jego autentycznÂą fizjonomiĂŞ.

 CzwartÂą cielesnÂą cnotĂŞ, zdrowie, pojmuje siĂŞ na podobieĂąstwo sprawiedliwoÂści i prawoÂści duszy: jaka jest sprawiedliwoœÌ duszy, taka teÂż jest „sprawiedliwoœÌ cielesna”. W samej rzeczy, przecieÂż sprawiedliwoœÌ nie jest niczym innym jak ukÂładem zaprowadzajÂącym pokĂłj miĂŞdzy wszystkimi czĂŞÂściami duszy; dokÂładnie tak samo wÂśrĂłd sÂłuchaczy Akademii zdrowiem nazywa siĂŞ to, co w chaos Âżyciowych zasad wnosi Âład i wzajemnÂą odpowiednioœÌ. I zdrowie to od najmÂłodszych lat miaÂł on tak znakomite, Âże na pytanie, ile razy chorowaÂł, odpowiadaÂł, Âże tylko dwa-trzy razy w caÂłym dÂługim Âżyciu, a przeÂżyÂł peÂłnych siedemdziesiÂąt piĂŞĂŚ lat. Potwierdzone to jest i przez to, czego sam byÂłem Âświadkiem w jego ostatniej chorobie: Proklos z wielkim trudem rozpoznawaÂł owe bĂłle, ktĂłrych doznawaÂło ciaÂło – tak dalece byÂły one dla niego czymÂś, do czego nie przywykÂł.

wiĂŞcej znajdziesz tutaj

http://www.gnosis.art.pl/e_gnosis/aurea_catena_gnosis/proklosie_o_marinos.htm

[MichaÂł-AnioÂł]

 25. W takiej samej mierze zachowywaÂł wstrzemiĂŞÂźliwoœÌ stanowiÂącÂą nastĂŞpstwo tych cnĂłt. Polega ona na tym, Âże dusza kieruje siĂŞ do wewnÂątrz, ku UmysÂłowi, i niedostĂŞpna jest dla wszystkiego innego, nic z tych rzeczy jej nie zak³óca.

 TowarzyszÂąca im dzielnoœÌ cechowaÂła go w stopniu rĂłwnie doskonaÂłym: przedmiotem jego d¹¿eĂą byÂła beznamiĂŞtnoœÌ, stanowiÂąca wÂłaÂśnie cel tej cnoty; doszedÂł w swoim jestestwie do beznamiĂŞtnoÂści i caÂłe jego Âżycie byÂło, wedle s³ów Plotyna, nie tyle Âżyciem dobrego czÂłowieka, kierujÂącego siĂŞ cnotami spoÂłecznymi, co Âżyciem wÂłaÂściwym bogom, w imiĂŞ ktĂłrego porzuciÂł Âżycie ludzkie: we wszystkim byÂł podobny do bogĂłw, a nie do dobrych ludzi."