Socrates TwĂłrca Etyki

Socrates uwaÂżaÂł siĂŞ za uprawnionego do krytyki , bo gdy inni ulegali zÂłudzeniu, mniemali , Âże wiedzĂŞ posiadajÂą , on miaÂł ÂświadomoÂśĂŚ swej niewiedzy . WiedziaÂł przez to coÂś czego nie wiedzieli inni ; nazywaÂł to „wiedzÂą niewiedzy”.

- Sokrates jest mĂŞdrcem (sophos), choĂŚ jego nauka niczego nie dodaje do tego, o czym wszyscy juÂż wiedzÂą. JeÂśli niewÂłaÂściwe postĂŞpowanie rodzi siĂŞ z niewiedzy, gdyÂż ludzie mylÂą siĂŞ czĂŞsto, sÂądzÂąc, iÂż to, czego chcÂą, jest rzeczywistym dobrem ("Nikt nie jest zÂły z wÂłasnej woli"), to zÂłym uczynkom zapobiec moÂżna za pomocÂą wiedzy. OtĂłÂż Sokrates, ktĂłry wie, Âże nic nie wie, tym samym wie wiĂŞcej niÂż ci, ktĂłrzy myÂślÂą, Âże wiedzÂą, poniewaÂż oni nie wiedzÂą, Âże nie wiedzÂą.

Sokrates (469-399 p.n.e) , urodziÂł siĂŞ w Atenach jako syn rzeÂźbiarza Sofroniska i poÂłoÂżnej Fajnarety . W mÂłodoÂści prawdopodobnie uprawiaÂł zawĂłd ojca , natomiast w pĂłÂźniejszym czasie kiedy zostaÂł nauczycielem etyki w Atenach , wzorowaÂł siĂŞ , jak mĂłwiÂł w Âżartobliwej przenoÂśni , na swej matce , wszelako z tÂą rĂłÂżnicÂą , Âże dopomagaÂł swoim uczniom do rodzenia nie dzieci , lecz piĂŞknych i mocnych myÂśli . Nie posiadajÂąc bogactw , posiadaÂł jednak – przynajmniej z poczÂątku , bo pĂłÂźniej zuboÂżaÂł – dostateczny majÂątek by siĂŞ wyksztaÂłciĂŚ filozoficznie , sÂłuÂżyĂŚ wojskowo jako hoplita i nauczaÂł bezinteresownie .
Sokrates byÂł niewÂątpliwie jednym z najzwyklejszych ludzi , ktĂłrzy kiedykolwiek Âżyli na ziemi. Cielesna brzydota i duchowa piĂŞknoÂśĂŚ Sokratesa sÂą jednym z paradoksalnych kontrastĂłw , w ktĂłre obfitowaÂły niezwykÂłe dzieje jego Âżycia .
Na duchowÂą piĂŞknoÂśĂŚ skÂłada siĂŞ jego wielkodusznoÂśĂŚ , inteligencja i panowanie nad namiĂŞtnoÂściami , patriotyzm i humor . Z humorem pozostaje w zwiÂązku wÂłaÂściwa Sokratesowi ironia i przekora .PosiadaÂł szczegĂłlny dar zadziwiania bliÂźnich . Zawsze byÂł jakiÂś inny niÂż oczekiwano . Jego wyjÂątkowa osobowoÂśĂŚ stanowiÂła wciÂąÂż niewyczerpane ÂźrĂłdÂło wciÂąÂż nowych niespodzianek, zbijajÂących z tropu ludzi nawet najbardziej z nim zÂżytych
Pisano o nim wiele juÂż w staroÂżytnoÂści , a pĂłÂźniej od czasĂłw Odrodzenia , zainteresowanie jego osobÂą jeszcze wzrosÂło , tak iÂż posiadamy dziÂś olbrzymiÂą literaturĂŞ o jego postaci.
Sokrates ÂżÂądaÂł zasadniczo „uÂświadomionego mĂłwienia”: kaÂżdy miaÂł sobie jasno zdawaĂŚ sprawĂŞ ze znaczenia wyrazĂłw , ktĂłrych uÂżywaÂł , i panowaĂŚ nad nimi . MoÂżna zatem powiedzieĂŚ , Âże ÂżÂądaÂł wÂłaÂściwie „jasnego myÂślenia” , z tym waÂżnym dodatkiem , Âże o „jasnoÂści” tego myÂślenia nie stanowiÂły jak my byÂśmy byli skÂłonni przypuszczaĂŚ definicje pojĂŞciowe i ich formalna znajomoÂśĂŚ , lecz coÂś donioÂślejszego . „Jasne myÂślenie” Sokratesa posiada ogromnÂą energiĂŞ czynnÂą , jest miarodajne dla czynĂłw, podczas gdy wyraÂżone w sÂłowach i mniej lub wiĂŞcej wadliwe definicje sÂą zdaniem filozofa zbyt sÂłabe , by rzÂądziĂŚ czynami. NaleÂżÂą wprawdzie do „jasnego myÂślenia” , ale jako jego czĂŞÂśĂŚ intelektualna , ktĂłrej wartoÂśĂŚ polega nie tyle na samych osiÂągniĂŞciach , gdyÂż Âżadna definicja nie zadowala caÂłkowicie , ile raczej na szczerym wysiÂłku , by zdobyĂŚ i osiÂągnÂąĂŚ w miarĂŞ najcenniejszÂą definicje .
Jego gÂłĂłwnym celem byÂło wyjaÂśnienie lub raczej jasne uÂświadomienie sobie wÂłaÂściwej treÂści myÂślnej , caÂłych zdaĂą , bÂądÂź poszczegĂłlnych wyrazĂłw .
Dla Sokratesa wyrazy „wiedzieĂŚ” i „robiĂŚ” pozostawaÂły w nierozerwalnej spĂłjni, tak wiĂŞc uczÂąc Âświadomego mĂłwienia i co za tym idzie Âświadomej wiedzy ,uczyÂł rĂłwnoczeÂśnie juÂż przez niÂą wytyczonego postĂŞpowania i dziaÂłania.
Sokrates znalazÂł do niego drogĂŞ dziĂŞki swej pasji dialektycznej i ÂżywioÂłowej
potrzebie niewzruszonych przekonaĂą moralnych , ktĂłre siĂŞ krystalizujÂą nie podczas spokojnej lektury , lecz w ogniu wspĂłÂłzawodnictwa i Âżarliwych dyskusji .
Dialektyczna metoda Sokratesa byÂła podwĂłjna : negatywna i pozytywna .
Pierwsza , negatywna polegaÂła na ironii ( oÂśmieszanie samo chwalcĂłw , doprowadzenie ich do samokrytyki i przygotowywanie sÂłuchaczy do szukania tego , czego nie wiedzÂą ) i na dialektyce (stawianie pytaĂą , analiza odpowiedzi przez dalsze pytania i doprowadzenie uczniĂłw do wnioskĂłw , bezpodstawnoÂśĂŚ ich dotychczasowych twierdzeĂą ) .
Metoda pozytywna miaÂła byĂŚ wedÂług Sokratesa jakby sztukÂą poÂłoÂżnictwa umysÂłowego ; polegaÂła na takim stawianiu pytaĂą i takim kierowaniu odpowiedziami , aby w koĂącu osiÂągnÂąĂŚ podstawowe okreÂślenie jakiegoÂś pojĂŞcia. MniemaÂł bowiem , Âże kaÂżdy czÂłowiek nosi w sobie wiedzĂŞ , ale jej sobie nie uÂświadamia , Âże trzeba mu w tym dopomĂłc , trzeba wydobyĂŚ zeĂą prawdĂŞ .MetodĂŞ tÂą Sokrates speÂłniaÂł przy pomocy pytaĂą . Metoda jego byÂła metoda wspĂłlnego szukania .
Sokrates postĂŞpowaÂł w ten sposĂłb , Âże dzieliÂł pytania zÂłoÂżone na najprostsze i dawaÂł im formĂŞ rozjemczÂą , tak iÂż odpowiedÂź nie wiele tylko wymagaÂła samodzielnoÂści i sprowadzaÂła siĂŞ do powiedzenia : „tak, czy nie” . Pytaniami takimi przyciskaÂł do muru , zmuszaÂł do dawania odpowiedzi . OdpowiedÂź na proste pytania etyczne musiaÂła wypadaĂŚ trafnie , nie wymagaÂła bowiem Âżadnych specjalnych wiadomoÂści , lecz tylko rozsÂądku , ktĂłry kaÂżdy posiada .
Celem filozofii jest wedÂług Sokratesa poznanie i wiedza , ale nie w powiÂązaniu ze Âświatem przyrody , ani nawet przez wzglÂąd na jej formalny charakter , lecz tylko samopoznanie rozumowe oparte na samoobserwacji psychologicznej .
To samopoznanie daje wiedzĂŞ , ktĂłra w rozumieniu Sokratesa ma byĂŚ gÂłĂłwnÂą cnotÂą ludzkiej dziaÂłalnoÂści . CzÂłowiek wiedzÂący dziaÂła rozsÂądnie , a postĂŞpuje tak dlatego , Âże usilnie szuka i znajduje coraz to jaÂśniejsze pojĂŞcie tego , co dobre , sprawiedliwe i uczciwe. MajÂąc zaÂś wiedze o tym , co dobre , sam staje siĂŞ dobry , sprawiedliwy i uczciwy . Dlatego teÂż wystarczy wiedzieĂŚ co to jest dobro , aby dobrze postĂŞpowaĂŚ , gdyÂż zÂło , zdaniem Sokratesa , jest tylko wynikiem nieÂświadomoÂści tego , co dobre .
Cnota i moralnoÂśĂŚ sÂą w tym rozumieniu wiedzÂą , ktĂłra jako taka zapewnia czÂłowiekowi godne postĂŞpowanie i sprawiedliwe regulowanie stosunkĂłw miedzy ludÂźmi .
Cnota wiÂąÂże siĂŞ z poÂżytkiem i szczĂŞÂściem . Sokrates mawiaÂł , Âże rad by posÂłaĂŚ do piekieÂł tego kto pierwszy rozdzieliÂł dobro i poÂżytek . Ale zwiÂązek obu widziaÂł nie w tym iÂż dobro jest zaleÂżne od poÂżytku , lecz , przeciwnie , iÂż poÂżytek zaleÂżny jest od dobra . Tylko to co dobre jest naprawdĂŞ poÂżyteczne .
Ludzie dlatego czĂŞsto bÂłÂądzÂą i dziaÂłajÂą wbrew wÂłasnemu poÂżytkowi Âże nie wiedzÂą co jest dobre . Sokrates byÂł przeciwieĂąstwem utylitarysty, ale stojÂąc na stanowisku nierozdzielnoÂści dobra i poÂżytku czĂŞsto wyraÂżaÂł siĂŞ tak samo jak utylitaryÂści : twierdziÂł , Âże czyn jest niezawodnie dobry , gdy wypÂływa zeĂą poÂżytek , a zalecajÂąc sprawiedliwoÂśĂŚ czy lojalnoÂśĂŚ , wysiÂłek w pracy , czy kompetencjĂŞ w zawodzie , powoÂływaÂł siĂŞ na pÂłynÂącÂą stÂąd korzyÂśĂŚ .
Podobnie rozumiaÂł rĂłwnieÂż stosunek dobra do szczĂŞÂścia : szczĂŞÂście zwiÂązane jest z cnotÂą , bo z cnoty wynika . Sokrates twierdziÂł iÂż szczĂŞÂśliwy jest ten , kto posiada najwiĂŞksze dobro , a najwiĂŞkszym dobrem jest cnota . Wszelkie zÂło pochodzi ze nieÂświadomoÂści . WedÂług Sokratesa nikt umyÂślnie i ze ÂświadomoÂściÂą zÂła nie czyni .
Przedmiotem filozofii jest wiĂŞc u Sokratesa nie rzeczywistoÂśĂŚ zewnĂŞtrzna czy przyroda , ale czÂłowiek jako istota majÂąca umiejĂŞtnie korzystaĂŚ ze swego rozumu dla osiÂągniĂŞcia peÂłni szczĂŞÂśliwoÂści . Filozofia zatem ma siĂŞ zajmowaĂŚ zagadnieniem szczĂŞÂścia , ograniczajÂąc czÂłowieka do jego etyczno-rozumnej dziaÂłalnoÂści . Filozofia ma stworzyĂŚ arystokratycznego mĂŞdrca , zdolnego ukrĂłciĂŚ demokratycznÂą swobodĂŞ moralnÂą i politycznÂą .
Filozofia Sokratesa przeksztaÂłca siĂŞ w etykĂŞ , ktĂłrej zadaniem jest wychowanie ludzi majÂących siĂŞ znaĂŚ na tym , co dobre, i tym samym szczegĂłlnie przysposobionych do rzÂądzenia i kierowania innymi.

CaÂły text tutaj:
http://historica.pl/index.php?section=rzym&dzial_id=24&action=forumWiecej&id=326465&page=3