Co jeszcze wmówi nam telewizja?
Kilka dni temu w Gruzji wybuch³a panika po tym, jak w telewizji
Imedi wyemitowano reporta¿ pokazuj±cy inwazjê rosyjskich czo³gów i samolotów
na ten kraj. Nagrania pochodzi³y z wojny rosyjsko-gruziñskiej o Osetiê Po³udniow± w 2008 roku, jednak o tym, ¿e materia³ jest mistyfikacj±, jego twórcy poinformowali dopiero na zakoñczenie, kiedy wielu widzów wpad³o ju¿ w panikê. Jak donios³y agencjê, podczas emisji materia³u co najmniej jedna osoba zmar³a w wyniku zawa³u serca, a telefony przera¿onych Gruzinów spowodowa³y zawieszenie linii telefonicznych.
Reporta¿ z miejsca budzi skojarzenia z legendarnym s³uchowiskiem radiowym Orsona Wellesa "Wojna ¦wiatów" wyemitowanym w 1938 roku. Zdarzenia przedstawione tam by³y tak sugestywnie, ¿e wielu Amerykanów uwierzy³o w atak Marsjan na nasz± planetê. Dzi¶ przekazy radiowe nie maj± ju¿ takiego wp³ywu na ludzi, rolê radia przejê³a telewizja.
Telewizja jest medium wprost wymarzonym do manipulacji lud¼mi. Sam przekaz telewizyjny sprawia wra¿enie realno¶ci, nie wymaga przy tym du¿ego wysi³ku intelektualnego ani u¿ycia wyobra¼ni. Telewizja jest dostêpna. Dla wielu ludzi telewizor jest meblem, a jego ogl±danie tak naturalne jak jedzenie czy picie. Dostêpno¶æ, naturalno¶æ i prze¼roczysto¶æ jest wskazywana przez socjologów jako g³ównie czynniki sprawiaj±ce, ¿e telewizja jest wymarzonym narzêdziem manipulacji.
http://www.youtube.com/v/YNB3gx3v1Bo&hl=pl_PL&fs=1&"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/YNB3gx3v1Bo&hl=pl_PL&fs=1&" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="480" height="385"></embed></object>Manipulacja w programach
informacyjnych
Przyk³adem serwisu informacyjnego stosuj±cego manipulacjê na szerok± skalê jest amerykañska stacja FOX News, przez niektórych nazywana tub± republikanów i Georgea W. Busha. Manipulacja wiadomo¶ciami by³a tam dok³adnie zaplanowana i zorganizowana. Medioznawczyni Sylwia Krajewska pisze, ¿e w³adze Fox News instruowa³y dziennikarzy, które materia³y prezentowaæ w pierwszej kolejno¶ci, które potem, a które zupe³nie pomijaæ.
Skutecznym zabiegiem okaza³ siê staranny dobór zaproszonych go¶ci. Analiza czasu antenowego w II po³owie 2003 roku wykaza³a, ¿e republikanie stanowili 83% rozmówców. Wobec przeciwników politycznych na wizji stosowano takie triki jak gwa³towne przerywanie rozmowy, wy³±czanie mikrofonu czy ¶wiat³a.
Ale najgro¼niejsz± broni± Fox News by³ strach. Stacja umiejêtnie wzbudza³a w ludziach poczucie zagro¿enia sprawiaj±ce, ¿e Amerykanie wpadli w spirale paranoi, domagaj±c siê silnej w³adzy. Efekt? W sonda¿u z 2.10.2003 roku widzom Fox News i PBS/NPR zadano identyczne pytanie: "Czy ¶wiatowa opinia publiczna popiera inwazjê USA na Irak?" Pozytywnie odpowiedzia³o 7 razy wiêcej widzów Fox News ni¿ widzów PBS/NPR.
Na tym klipie doskonale widaæ, jak Fox News szczuje Amerykanów na Irak i Iran:
http://www.youtube.com/v/hohIgioeb0E&hl=pl_PL&fs=1&"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/hohIgioeb0E&hl=pl_PL&fs=1&" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="480" height="385"></embed></object>Oczywistym kana³em manipulacji jest reklama telewizyjna. Tworzy styl ¿ycia, nowe potrzeby, narzuca swój punkt
widzenia.
Doskona³ym przyk³adem manipulacji jest reklama podprogowa. Co to takiego? Najkrócej mo¿na rzec, ¿e mamy z ni± do czynienia wówczas, gdy cz³owiek reaguje na bod¼ce, których istnienia nie jest ¶wiadomy. Klasycznym jej przyk³adem jest wklejanie w ta¶mê filmow± 1/20 sekundowych klatek zawieraj±cych dany przekaz. Ich oddzia³ywanie jest kodowane w pamiêci z pominiêciem ¶wiadomo¶ci.
Psychologowie do dzi¶ spieraj± siê co do skuteczno¶ci reklamy podprogowej. Przeciwnicy argumentuj±, ¿e jednoznaczne zjawisko progu nie istnieje, faktem jest jednak to, ¿e ten typ reklamy jest zakazany w wielu krajach.
Jednak manipulacjê niesie ze sob± nie tylko reklama podprogowa. Niebezpieczna jest reklama przekazuj±ca informacje, których wiarygodno¶ci odbiorca nie mo¿e sprawdziæ. Przyk³adem mog± byæ reklamy funduszy emerytalnych, które masowo pojawi³y siê w polskiej telewizji na pocz±tku tego wieku. Obiecywa³y one dostatni±, wrêcz luksusow± jesieñ ¿ycia. Dla Polaków fundusze emerytalne by³y wówczas absolutn± nowo¶ci±, co agencjom reklamowym stwarza³o idealn± okazjê do zastosowania technik manipulacyjnych. Odbiorcy nie byli w stanie w ¿aden sposób sprawdziæ, czy mog± daæ wiarê informacjom przedstawionym w reklamie.
O manipulacji mo¿emy ¶mia³o mówiæ tak¿e w przypadku reklam z gwiazdkami odsy³aj±cymi odbiorcê do informacji nieco ukrytych, napisanych mniejsz± czcionk±. To celowa robota, wielu odbiorców jej nie przeczyta. Przyk³ad? Ta lokata daje 7% zysku w skali roku. Drobnym drukiem jest dopisane: przy kwotach powy¿ej 100 tysiêcy z³otych.
Manipulacja w spotach wyborczych
Oskar¿enie o manipulacjê pojawi³o siê w trakcie ostatniej kampanii wyborczej na Ukrainie. Wywo³a³ j± klip wyborczy Olgi Tymoszenko, w którym prezydent Francji Nicholas Sarkozy, kanclerz Niemiec Angela Merkel, premier Polski Donald Tusk ¶ciskaj± d³oñ Julii Tymoszenko. Lektor mówi³ w tym czasie, ze o¶wiadczaj± oni, ¿e Tymoszenko jest jedynym demokratycznym i proeuropejskim kandydatem na prezydenta Ukrainy.
Klip wywo³a³ ostr± reakcjê sztabu jej rywala Wiktora Janukowycza.
Tymoszenko jest samozwañcem. Ani Sarkozy, ani Merkel, ani Tusk nie wyg³aszali ¿adnych o¶wiadczeñ z poparciem dla jej kandydatury w wyborach prezydenckich - o¶wiadczy³a w odpowiedzi Hanna Herman, wiceprzewodnicz±ca Partii Regionów i bliska wspó³pracownica Janukowycza.
http://www.hotmoney.pl/artykul/co-jeszcze-wmowi-nam-telewizja-12409