WszechÂświat

[Echnaton]

Naukowcy z Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) zaprezentowali zdjĂŞcie caÂłego wszechÂświata. Obraz uzyskano przy pomocy teleskopu Plancka.

Teleskop Plancka, wart bagatela 600 milionów euro, zosta³ wystrzelony na orbitê oko³oziemsk¹ w maju 2009r. Podczas 12-miesiêcznej pracy wykona³ tysi¹ce zdjêÌ w ró¿nych parametrach d³ugoœci fali, nie tylko œwietle widzialnym, ale równie¿ w podczerwieni, ultrafiolecie i mikrofalach.

Dotar³ do najdalszych zak¹tków wszechœwiata, miliony kilometrów od naszej planety. Jego g³ównym zadaniem by³o zbadanie pocz¹tków wszechœwiata. Dane zebrane przez to urz¹dzenie, pos³u¿¹ naukowcom ESA, do analizy wieku wszechœwiata oraz wyjaœnienia historii powstania Kosmosu, potwierdzenia teorii Wielkiego Wybuchu.

Zdjêcie przedstawia obraz Wszechœwiata, otrzymany z na³o¿enia obrazów uzyskanych w ró¿nych zakresach œwiat³a, g³ównie w mikrofalach (znanych wszystkim z w³aœciwoœci podgrzewania pokarmów w kuchenkach mikrofalowych), znajduj¹cych siê w paœmie pomiêdzy podczerwieni¹, a falami ultrakrótkimi. Obserwacje promieniowania mikrofalowego kosmosu, pozwalaj¹ na uchwycenie zjawisk niewidocznych w œwietle widzialnym.

DominujÂąca jasna smuga na pierwszym planie, to najbliÂższy nam dysk galaktyki – Drogi Mlecznej, w linii ktĂłrego znajduje siĂŞ SÂłoĂące, Ziemia i pozostaÂłe planety naszego ukÂładu. Widoczne sÂą rĂłwnieÂż olbrzymie iloÂści gazĂłw i py³ów, ktĂłre wypeÂłniajÂą przestrzeĂą kosmicznÂą. Ich obecnoœÌ dowodzi, Âże w kosmosie nastĂŞpujÂą ciÂągÂłe przemiany, rodzÂą siĂŞ nowe gwiazdy i galaktyki, unicestwione zostajÂą inne. Kosmos jest jak Âżywy organizm.

Zdjêcie to, dostêpne w bardzo wysokiej rozdzielczoœci, przez najbli¿sze miesi¹ce, a nawet lata bêdzie g³ównym narzêdziem do badaù wszechœwiata dla wielu astrofizyków. Stanowi nieograniczone Ÿród³o informacji. David Southwood, jeden z dyrektorów naukowych ESA, porównuje je do legendarnego El Dorado, krainy z³otem p³yn¹cej, która przyniesie ogromne bogactwo i s³awê œmia³kom, którzy podejm¹ siê jej eksploracji.

Na zdjĂŞciu widoczne sÂą takie elementy jak gwiazdozbiĂłr Oriona, Perseusza, Wielka Chmura Magellana (Foto: ESA/ LFI & HFI Consortia)

http://odkrywcy.pl/kat,111394,page,2,title,Zdjecie-calego-wszechswiata,wid,12451027,wiadomosc.html

[Echnaton]

NajwiĂŞksze gwiazdy w naszej galaktyce

Astronomowie odkryli najmasywniejsze znane gwiazdy, w tym takÂą o masie w momencie narodzin okoÂło 320 razy wiĂŞkszej niÂż masa SÂłoĂąca. To dwukrotnie wiĂŞcej niÂż limit wynikajÂący z przewidywaĂą teoretykĂłw.

Zespó³ astronomów kierowany przez Paula Crowthera z Uniwersytetu Sheffield (Wielka Brytania) u¿y³ do obserwacji Bardzo Du¿ego Teleskopu VLT nale¿¹cego do Europejskiego Obserwatorium Po³udniowego. Naukowcy korzystali te¿ z archiwalnych danych z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a (NASA/ESA).

Badanymi obiektami byÂły dwie mÂłode gromady gwiazd: NGC 3603 oraz RMC 136a (oznaczana teÂż R136). Pierwsza z nich leÂży w odlegÂłoÂści 22 tysiĂŞcy lat Âświetlnych od SÂłoĂąca, natomiast dystans do drugiej wynosi 165 tysiĂŞcy lat Âświetlnych.

Astronomowie znaleÂźli w tych gromadach kilka gwiazd kilkadziesiÂąt razy wiĂŞkszych i miliony razy jaÂśniejszych od SÂłoĂąca. Po przeanalizowaniu modeli ewolucji gwiazd okazaÂło siĂŞ, Âże niektĂłre z nich musiaÂły narodziĂŚ siĂŞ z masami przekraczajÂącymi 150 mas SÂłoĂąca. RekordzistkÂą jest gwiazda R136a1 z gromady R136 - ma masĂŞ okoÂło 265 mas SÂłoĂąca, a w momencie swoich narodzin miaÂła aÂż 320 mas SÂłoĂąca.

"W przeciwieùstwie do ludzi, gwiazdy te rodz¹ siê ciê¿kie i z wiekiem trac¹ masê" mówi Paul Crowther. "Maj¹ niewiele ponad milion lat, najbardziej ekstremalna gwiazda R136a1 jest ju¿ w 'œrednim wieku' i przesz³a intensywn¹ dietê odchudzaj¹c¹, trac¹c pi¹t¹ czêœÌ swojej pocz¹tkowej masy, czyli wiêcej ni¿ piêÌdziesi¹t mas S³oùca."

Gdyby R136a1 umieÂściĂŚ w UkÂładzie SÂłonecznym w miejscu SÂłoĂąca, ÂświeciÂłaby o tyle jaÂśniej od SÂłoĂąca, o ile nasza dzienna gwiazda jest jaÂśniejsza od KsiĂŞÂżyca w peÂłni. Olbrzymia masa gwiazdy spowodowaÂłaby skrĂłcenie dÂługoÂści roku ziemskiego o trzy tygodnie, a na Ziemi nie powstaÂłoby Âżycie, z powodu straszliwie intensywnego promieniowania ultrafioletowego.

R136a1 to nie tylko najmasywniejsza znana gwiazda, ale takÂże gwiazda o najwiĂŞkszej jasnoÂści, prawie 10 milionĂłw razy wiĂŞkszej niÂż SÂłoĂące. "SÂądzÂąc po rzadkoÂści tych potworĂłw, myÂślĂŞ Âże rekord ten nie zostanie pobity szybko" przypuszcza Crowther.

Istnieje dolny limit masy gwiazdy, poniÂżej ktĂłrego obiekt nie jest w stanie wytworzyĂŚ reakcji termojÂądrowych zmiany wodoru w hel. Taka nieudana gwiazda zwana jest brÂązowym karÂłem. Dolny limit masy gwiazdy wynosi osiemdziesiÂąt mas Jowisza. "Nasze nowe odkrycia wspierajÂą poprzednie poglÂądy, Âże istnieje teÂż gĂłrny limit na to, jak duÂże mogÂą byĂŚ gwiazdy, ale ten limit podnieÂśliÂśmy o czynnik dwa, do okoÂło 300 mas SÂłoĂąca" mĂłwi czÂłonek zespoÂłu badawczego Olivier Schnurr z Astrophysikalisches Institut Potsdam (Niemcy).

Masywne gwiazdy koùcz¹ swój krótki ¿ywot wybuchaj¹c jako supernowe. Pozostaj¹ po nich gwiazdy neutronowe albo czarne dziury. Istnienie gwiazd o masach z przedzia³u 150-300 mas S³oùca prowadzi do mo¿liwoœci wybuchów tak silnych, ¿e gwiazda nie pozostawi po sobie ¿adnych tego typu szcz¹tków, a jedynie wzbogaci swojego otoczenie w du¿¹ iloœÌ ¿elaza. Kilka kandydatów na takie eksplozje zosta³o zaproponowanych w ostatnich latach.

Wyniki badaĂą naukowcĂłw zostaÂły opublikowane w czasopiÂśmie "Monthly Notices of the Royal Astronomical Society". (PAP)

http://odkrywcy.pl/kat,111394,title,Najwieksze-gwiazdy-w-naszej-galaktyce,wid,12496097,wiadomosc.html