Liczba z³ota
Wielki astronom Kepler powiedzia³:
Geometria ma dwa cenne skarby: jeden z nich to twierdzenie Pitagorasa, drugi - podzia³ odcinka
w stosunku ¶rednim i skrajnym. Pierwsze porównaæ do miary z³ota. Drugie jest niby kamieñ drogocenny
Φ= 1,6180339887498948482...
Znana zasada z³otego podzia³u polega na tym, ¿e dowolna ca³o¶æ do czê¶ci wiêkszej ma siê tak samo jak czê¶æ wiêksza do czê¶ci mniejszej.
Zale¿no¶æ ta jest wyra¿ana liczb± z³otego podzia³u - Φ.
Antyczni Grecy stworzyli kanony dobrych proporcji w przedstawianiu ludzkiego cia³a. Kanony Polikleta i Lizypa ustalaj± z wielk± dok³adno¶ci± zasady prawid³owych proporcji cia³a ludzkiego. Za jednostkê przyjmowano wysoko¶æ g³owy lub obwód wielkiego palca rêki a nastêpnie wyznaczano odpowiedni± ilo¶æ owych jednostek. Jednak idea³y obu rze¼biarzy ró¿ni± siê miêdzy sob±: wed³ug kanonu Polikleta g³owa mie¶ci siê w wysoko¶ci cz³owieka siedem razy, natomiast wed³ug Lizypa – osiem.
W staro¿ytno¶ci wypracowano s³ynn± zasadê z³otego podzia³u (z³otego ciêcia), która stanowiæ mia³a klucz do wszelkiej harmonii. Istot± tej zasady jest obliczanie matematyczne (dokonywanie za pomoc± ³atwej operacji konstrukcyjnej), pozwalaj±ce dany odcinek prostej przeci±æ w ten sposób, aby mniejsza jego czê¶æ mia³a siê tak do wiêkszej jak wiêksza do sumy obu czê¶ci, czyli ca³ego odcinka. Z³oty podzia³ (zwany te¿ boska proporcj± – divina proportio) wyra¿a³ siê liczb± niewymiern±, wynosz±c± w przybli¿eniu 0,618. W staro¿ytno¶ci, a tak¿e w okresie renesansu i klasycyzmu w oparciu o z³oty podzia³ wyznaczano plany ¶wi±tyñ, wysoko¶æ i szeroko¶æ portyków, otworów okiennych, drzwi, kszta³ty detali architektonicznych, obrazów i ksi±g.
W naszych czasach z³oty podzia³ doczeka³ siê wielkiego ho³du ze strony nowoczesnych malarzy i architektów.
Od wieków rze¼bê i malarstwo nasycano matematyk± i geometri± w sposób bardzo intensywny. Po dzi¶ historycy sztuki rozszyfrowuj± zasady liczbowe, na których zosta³y oparte w swej budowie taki a inny obraz czy rze¼ba.
S± to czasem zasady bardzo skomplikowane jak w przypadku Piero della Francesa, matematyka i malarza w³oskiego renesansu, który we freskach swoich ³±czy³ rozmaite wielopiêtrowe uk³ady z³otego podzia³u z kombinacjami trójk±tów, rombów, itp. Do mistrzów „matematycznej” kompozycji nale¿a³ m.in. Poussin, czy Leonardo da Vinci.
Na przyk³adzie „boskich proporcji” wyja¶niæ mo¿na sprawy harmonii i kontrastu. Dwa odcinki, z których jeden stanowi 0,618 d³ugo¶ci drugiego, zrealizowane w danej formie s± przyk³adem proporcji udanych, harmonijnych, szczególnie przyjemnych dla naszych oczu. Nale¿y postawiæ pytanie: dlaczego? Otó¿ dlatego, ¿e kontrastuj± ze sob± w sposób wywa¿ony: ani zbyt s³aby, ani zbyt silny. Jeden z odcinków jest wyra¼nie mniejszy od drugiego, co znaczy, ¿e zestawiono dwie warto¶ci na zasadzie kontrastu: wiêksza – mniejsza. S± to jednocze¶nie dwie wielko¶ci podobne i nie zachodzi miêdzy nimi taka ró¿nica, która sta³aby siê ra¿±cym naruszeniem równowagi.
Obraz zbudowany jest na prawach harmonii oraz kontrastu. Istniej± uk³ady kompozycyjne z wyra¼n± przewag± jakiego¶ elementu: linii pionowych, linii uko¶nych, barwy czerwonej, czerni.
Wielka Piramida
Herodot 2500 lat temu informowa³, ¿e piramida ta zosta³a skonstruowana w taki sposób, ¿e kwadrat jej wysoko¶ci H równy jest powierzchni ¶ciany S, a jej objêto¶æ V wynosi 18 milionów jednostek sze¶ciennych jakich u¿ywano przy jej budowie. By³y to ³okcie królewskie ( ³ k ), których d³ugo¶æ wynosi³a oko³o 0.52 m. Z informacji tej wynika, ¿e Wielka Piramida powinna mieæ nastêpuj±ce parametry - d³ugo¶ci podawane s± w ³okciach ( ³k ) , a powierzchnie w ( ³ k. kw.) :
Przedstawione parametry Wielkiej Piramidy pozwalaj± na potwierdzenie zale¿no¶ci tajemniczych jak na przyk³ad wystêpowanie w tej budowli zasady z³otego podzia³u.
Z³oty podzia³ wykorzystuje siê czêsto w estetycznych, proporcjonalnych kompozycjach architektonicznych, malarskich, fotograficznych, itp. Znany by³ juz w staro¿ytno¶ci i przypisywano mu wyj±tkowe walory estetyczne. Stosowano np. w planach budowli na Akropolu.
Kanon (sztuka) - zespó³ wzorców, regu³ i metod wytwarzania obowi±zuj±cych w danym okresie w odniesieniu do przedstawiania ludzkiej postaci, stylu architektonicznego lub wszelkich form artystycznych na okre¶lonym obszarze.
Najstarszy i najd³u¿ej obowi±zuj±cy by³ kanon sztuki staro¿ytnego Egiptu. W staro¿ytnym Egipcie mia³ znaczenie religijne i polityczne. Okre¶la³ ¶ci¶le sposób obrazowania cz³owieka zale¿nie od hierarchii spo³ecznej. Kanon egipski regulowa³ zasady w malarstwie, rze¼bie i p³askorze¼bie. Ewoluowa³ na przestrzeni trzech tysiêcy lat, do koñca pozostaj±c przy swoich podstawowych za³o¿eniach.
Istotnie zdumiewaj±ce jest równie¿ umiejscowienie z³otego podzia³u w¶ród ro¶lin. Je¶li przyjrzymy siê uk³adowi listków na wspólnej ³odydze, to oka¿e siê i¿ miêdzy ka¿dymi dwiema parami listków trzecia le¿y w miejscu z³otego ciêcia.Najbardziej znanym przyk³adem wystêpowania liczb w przyrodzie s± zapewne uk³ady pestek w tarczach s³oneczników.
- Z³oty podzia³ wykorzystuje siê te¿ do okre¶lania proporcjonalnej budowy cz³owieka. Stosunek odleg³o¶ci pêpka cz³owieka od ziemi - do jego wzrostu. Zazwyczaj wynosi 1:1,6 (czyli jest to z³oty podzia³ ). Stosunek ten nazywany jest "pêpkiem Pitagorasa".
- Spirale na szyszce tworzone przez jej ³uski s± prawoskrêtne i lewoskrêtne. Nie zawsze szyszki, nawet tego samego gatunku, maj± identyczn± liczbê spiral. Jednak z wyj±tkiem kilku procent badanych szyszek, ³uskii uk³adaj± siê wzd³u¿ spiral, których liczba jest zwi±zana z liczbami Fibonacciego.
z³oty trójk±t
z³oty odcinek
z³oty prostok±t
http://www.zobaczycmatematyke.pl/przyklady/Badecka/prostokat.htmcdn